روایت مک گوان از واکاوی ظهور فرمان اجتماعی به لذت بردن، چرا باید لذت ببریم؟
به گزارش بیباپ، به گزارش خبرنگاران خاتمه ناخرسندی؛ ژاک لکان و ظهور جامعه لذت کتابی است به قلم تاد مک گوان و ترجمه امیر علی علیمحمدی و نازنین شهبازی که در 407 صفحه، شمارگان 110 نسخه و به همت نشر ققنوس در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است. مک گوان نویسنده این کتاب در واکاوی ظهور فرمان اجتماعی به لذت بردن، اثر خود را بر دستگاه فکری نظریه پردازان و متفکرانی چون ژاک لکان، اسلاوی ژیژک و یوان کوپیک بنا می گذارد و نتیجه می گیرد که ما در میانه دگرگونی گسترده ای هستیم، یعنی گذر از جامعه ای مبتنی بر بازداری که در آن فرد نمی تواند هر کاری که او را خرسند می سازد انجام دهد، به جامعه ای مبتنی بر لذت.
مک گوان در این اثر بسیاری از ملالت های اجتماعی فرهنگ معاصر آمریکایی را به عنوان سمپتوم های این دگرگونی شناسایی می نماید: احساس انفصال، افزایش پرخاشگری و خشونت، بدبینی فراگیر، بی تفاوتی سیاسی، رفتار غیر مدنی و فقدان معنی. او حین بحث در باب این موضوعات مختلف، به آنالیز انتقادی قلمروهای گوناگون از قبیل فیلم، سیاست، ادبیات، فرهنگ عامه و زندگی روزمره می پردازد.
نویسنده کتاب در مقدمه ای که بر ترجمه فارسی این اثر نگاشته است، مضمون عمده انتها ناخرسندی را این گونه تعریف می نماید: مرثیه محوری کتاب انتها ناخرسندی بر تضعیف روزافزون حوزه عمومی متمرکز است حوزه ای که در آن تعامل سوژه ها با یکدیگر برای پیشبرد منفعت فردی نیست زیرا منفعت جمعی برای عملکرد نظم اجتماعی اساسی است بدون یک دنیای عمومی در فضای شخصی، منافع به حاشیه رانده می شوند و قدرت خود را از دست می دهند، و جامعه رنگ هابزی به خود می گیرد. تعامل ها به طور روزافزون پرخاشگرانه می شوند یک حوزه عمومی بر ساخته در جامعه بنیانی را برای جامعه خواهی فراهم می نماید که جامعه در غیر این صورت فاقد آن بود. این بنیان به مثابه میانجی میان تصادم های خشن منافع شخصی با یکدیگر عمل می نماید و برای سوژگی فضای تنفس به وجود می آورد، فضایی که فرد می تواند بدون تهدید همواره حاضر دیگری در آن سیر کند. عقب نشینی گسترده به حریم خصوصی با این نقصان فضای عمومی متناظر است روی گردانی از امر عمومی پاسخی است آشکار به الزام به لذت بردن بدون محدودیت هر گونه حیات عمومی به نوعی تخطی ماهوی از فرمان به لذت بردن بدل می گردد و بنابراین برای سوژه معاصر تحمل ناپذیر است در حالی که قلمرو خصوصی به مثابه پایگاهی ظاهر می گردد که فرد می تواند بدون هیچ گونه محدودیتی لذت ببرد.
او در خصوص لذت به عنوان محور مرکزی این اثر آن را به حد و مرزی محدود می داند و شرح می دهد: لذت به حد و حدودی وابسته است به همین علت فرمانبرداری از فرمان به لذت بردن بدون محدودیت ماهیتاً ناممکن است. لذت در الزام به کسب چیزی بیشتر یافت نمی گردد، بلکه در پافشاری بر اندازه کمتر است. امکان لذت مفرط را حد و حدود نه با فراهم کردن خطی برای زیر پا گذاشتن بلکه با ایجاد میدانی میسر می نماید که مردم در آن می توانند افراط نمایند. فرد به وسیله ورود به دنیای عمومی با حد و حدودی آشکار روبرو می گردد که آنها را در قلمرو خصوصی نمی یابد، اما این حد و حدود فضایی را برای لذت به وجود می آورد. اشتباه بزرگ جامعه لذت فرمایشی در پروراندن این عقیده است که فرد می تواند به طور خصوصی بدون هر گونه ارتباط با امر عمومی و بدون واسطه لذت ببرد گوشی هوشمند به عنوان یک دستگاه این فلسفه اشتباه را ترویج می نماید و هم دروغ بودن آن را آشکار می نماید. فرد گوشی هوشمند خود را در آسانسور چک می نماید تا از حریم خصوصی ای بگریزد که امر عمومی نمی تواند بدان دست یابد.
علاوه بر مقدمه نویسنده بر ترجمه فارسی، کتاب از یک مقدمه و 8 فصل اصلی و یک نتیجه تشکیل می گردد. پس از مقدمه ای مفصل با عنوان روان کاوی بعد از مارکس نویسنده در فصل اول با عنوان از بازداری به لذت به سراغ مفهوم بازداری و حد و حدود و پیچیدگی های آن می رود. در فصل دوم با عنوان افول اقتدار پدرانه قدرت و ابعاد و زوایا آن را در روزگار نو مورد توجه قرار می دهد و در فصل سوم با عنوان در آغوش گرفتن ایماژ این مفهوم را به عنوان یک امر محوری آنالیز می نماید. فصل چهارم با عنوان فاصله های در حال کاهش و فصل پنجم با عنوان تفسیر تحت فشار به مفاهیم حاکی از اخلاقیات و نسبت آن با لذت می پردازد. نویسنده در ادامه و در فصل های جذابیت بدبینی، سیاست بی اعتنایی، یک دنیا عمومی گمشده و فوران رفتار غیرمدنی، پرخاشگری و خشونت به پیچیدگی مفهوم لذت در کشاکش زیست دنیا امروزه و حوزه های عمومی و خصوصی دست می زند.
نویسنده در بخش نتیجه گیری و انتهای با عنوان از لذت خیالی به همتای واقعی آن می نویسد: روی گرداندن از بازداری از لذت و روی آوردن به فرمان به لذت بردن با این که شرایط سوژه را تغییر نداده، تجربه اش را از اساس دگرگون نموده است. سوژه در هر دو ساختار از ایده لذت کامل محروم می ماند و با این ایده تسخیر می گردد به این معنی علی رغم همه دگرگونی های پدیدارشناسانه ای که آنالیز شان نموده ایم هیچ تغییر قائم بالذاتی برای سوژه معاصر اتفاق نمی افتد. با این حال پیدایش جامعه لذت فرصتی محدود فراهم می آورد: ما می توانیم از فرمان به لذت بردن به روشی اطاعت کنیم که ما را از اجبار سوپرایگویی اش رها می نماید و چنین لذتی را ممکن می سازد. ما تنها زمانی می توانیم چنین کنیم که ایماژ کمال و لذت کامل برخاسته از این فرمان را رد کنیم مادامی که ما ایماژ لذت کامل را دنبال و از آن دفاع کنیم در قلمرو سوپرایگو باقی می مانیم. پذیرفتن جزئیت لذت مسیر آزادی ای است که دنیای معاصر پیش روی ما می نهد!
منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران