کاهش اندازه پروتئین در کیسه های خون شسته شده - بیباپ

کاهش اندازه پروتئین در کیسه های خون شسته شده

نویسنده:حمیرا اعوانی

مقدمه :

برای بیمارانیکه به مقادیر کم پروتئینهای پلاسمایی به جامانده در کیسه گلبول های قرمز واکنش نشان می دهند ، از گلبول های قرمز شسته شده استفاده می شود . این واکنشها می توانند به صورت آلرژی زا ایجاد تب یا آنفیلاکسی ظاهر شوند . شستشو باعث از دست رفتن 10% تا 20% از گلبول های قرمز می شود . از آنجا که مراحل شستشوی گلبول قرمز ورود به کیسه خون را در پی دارد ، لذا سیستم باز به حساب آمده و فرآورده باید ظرف مدت 24 ساعت مصرف شود .

موارد مصرف گلبول قرمز شسته شده :

- مبتلایان به تالاسمی ماژور

- بیماران مبتلا به کمبود IGA (گلبول قرمز شستشه شده ای که حداقل 5 بار شسته شده باشد)

- هموگلوبینوری حمله ای شبانه

- واکنشهای ازدیاد حساسیتی نسبت به پروتئینهای پلاسما

- بیمارانی که آلوآنتی بادی دارند

- تزریق خون نوزادان

- تزریق خون داخل رحمی

برای جلوگیری از واکنش تب زای همولیتیک انتقال خون ، کاهش 90% لوکوسیتها کافی به نظر می رسد لیکن در بعضی از بیماران حتی کاهش 95% برای جلوگیری از واکنش تب زا کافی نبوده و باید تا 9/99-99% لکوسیتها خارج شوند که این اندازه معمولاً با فیلترهای مخصوص حذف لکوسیت ، امکانپذیر می باشد .

تهیه گلبول های قرمز کم لکوسیت به سه روش امکان پذیر است :

1- سانتریفیوژ

2- شستشو (جهت تهیه گلبولهای قرمز کم لکوسیت و بعلاوه کاهش اندازه پروتئینهای به جامانده در کیسه خون)

3- استفاده از فیلترهای مخصوص

با روش شستشو ، اندازه لکوسیتها حدود 95-80% کاهش می یابد و 15-14% گلبول های قرمز هم از بین می فرایند . این روش بیشتر برای بیمارانی مناسب محسوب می شود که نسبت به پروتئینهای پلاسما حساسیت دارند .

در شستشوی خون موارد زیر باید مورد توجه قرار گیرند :

* رعایت اصول ایمنی و بهداشت بعلاوه ضدعفونی کردن هود شستشوی خون طبق دستورالعملهای موجود.

* گلبول قرمز شسته شده فقط تا 24 ساعت بعد از تهیه قابل مصرف است که این مهلت باید روی کیسه خون ذکر شود .

* در مدت زمان شستشو باید سعی شود تا دمای کیسه ها به بالاتر از 8+ درجه سانتی گراد نرسد .

* بسته به تشخیص پزشک ممکن است تعداد دفعات شستشو ، بیش از یک بار باشد ((در این زمان هم مانند ضمیمه شماره 1 در هر بار به کیسه 200 سی سی تا 300 سی سی (برطبق دستورالعملهای موجود در سازمان انتقال خون این اندازه 250 سی سی - 200 سی سی می باشد) نرمال سالین اضافه شده و عملیات تکرار می شود)).

* برنامه پیش بینی شده جهت سانتریفیوژ می تواند اندکی متغیر باشد اما باید نسبت بین زمان و دور سانتریفیوژ در نظر گرفته شود تا در اساس انجام آزمایش تغییرمحسوسی ایجاد نشود .

در حال حاضر شستشوی خون از طریق یک یا چند بار اضافه کردن نرمال سالین به کیسه گلبول قرمز متراکم و سانتریفیوژ کردن آن و سپس خارج ساختن سورفکتانت به جامانده از کیسه خون انجام می شود (به ضمیمه شماره 1 مراجعه شود).

در هنگام تزریق خون به بیمار دارای واکنش ، لکوسیت های موجود در کیسه خون از طریق ست تزریق فیلتردار از آن جدا می شود . بعلاوه اندازه زیادی از این گلبولها در حین مراحل شستشوی خون از کیسه خارج می شوند ، در نتیجه اندازه گلبول سفیدی که به فرد گیرنده خون منتقل می شود بسیار کاهش می یابد .

در سالهای اخیر در سازمان انتقال خون ، اندازه پروتئین به جامانده در کیسه خون شسته شده ، بوسیله آزمایش کدورت سنجی و با استفاده از 3% TCA (تری کلرو استیک اسید) برحسب gr/unit سنجش می شود .

باتوجه به باز شدن سیستم کیسه خون در طی انجام عملیات شستشوی خون ، امکان بالا رفتن آلودگی باکتریال در کیسه ها افزایش یافته و در نتیجه درصد خطر انتقال این آلودگی هم افزایش می یابد . مطالعه اجرا شده از نوع تجربی بوده و در فعالیتها نسبت به هر دو مسئله کم کردن خطرات احتمالی و کیفیت بالاتر محصول نهایی توجه شده است .

فعالیت اول :

در ابتدا تعدادی کیسه خون (5 واحد) را تحت یک بار شستشو با نرمال سالین قرار دادیم دور سانتریفیوژ قابل استفاده در این روش rpm 3200 و مدت زمان 5 دقیقه بود .

پس از سنجش پروتئین اندازه آن تا حدی کاهش یافته بود اما این اندازه از استاندارد محصول نهایی که باید اندازهی کمتر از gr/unit 5/0 باشد ، خیلی بالاتر بود .

جدول 1- سنجش اندازه پروتئین برحسب gr/unit در کیسه های یکبار شسته شده با نرمال سالین

اندازه پروتئین برحسب gr/unit
954/1	1
757/1	2
852/1	3
926/1	4
745/1	5

فعالیت دوم :

در مرحله بعد تعداد دفعات شستشو به 3 بار افزایش یافت . برنامه سانتریفیوژ rpm 3200 و مدت زمان 5 دقیقه بود. سنجش پروتئین موجود در محصول نهایی نشان داد که این اندازه تا حد قابل توجهی کاهش یافته است . اگر چه این اندازه باز هم بالا بود .

جدول 2- سنجش اندازه پروتئین برحسب gr/unit در کیسه های 3 بار شسته شده با نرمال سالین

اندازه پروتئین برحسب gr/unit
757/0	1
824/0	2
896/0	3
796/0	4
822/0	5

فعالیت سوم :

در اقدام بعدی با توجه به اینکه افزایش دفعات شستشو ریسک ایجاد آلودگی را بالا می برد مدت زمان گردش دستگاه افزایش داده شد rpm 3200 در مدت زمان 7 دقیقه ، (در عین حال می توان به جای افزایش مدت زمان گردش اندازه دور در دقیقه را افزود (rpm 3500- در مدت زمان 5 دقیقه) . هرچند که در این روش آزاد سازی نرمال سالین (حاوی مواد رنگی پلاسمای محبوس بین گلبول ها) بیشتر صورت می گرفت در نتیجه انتظار اینکه اندازه پروتئین پائین تر از اندازه قبلی باشد دور از فکر نبود اما باز هم سنجش پروتئین موجود در کیسه تغییر محسوسی نیافت . (این نکته هم قابل توجه به نظر می رسید که ، در صورت تغییر کیسه های مصرفی جهت خونگیری ، تعدادی از کیسه ها بر اثر قرار گرفتن در شرایط مدت زمان بیشتر ، یا اندازه دور بالاتر دچار پارگی می شدند).

جدول 3- سنجش اندازه پروتئین برحسب gr/unit در کیسه های 3 بار شسته شده در مدت زمان بیشتر

اندازه پروتئین برحسب gr/unit
745/0	1
834/0	2
802/0	3
696/0	4
724/0	5

از آنجا که بالا بردن تعداد دفعات شستشو ، احتمال ایجاد آلودگی باکتریال و بالا بردن دور سانتریفیوژ باعث آسیب به گلبولهای قرمز موجود در کیسه (ایجاد تنش و استرس) و بعلاوه پارگی بعضی کیسه ها می شد در اقدام بعدی مرحله جدیدی به مراحل شستشوی خون اضافه شد ، که به توضیح زیر می باشد .

جداسازی پلاسمای موجود در کیسه خون بدون استفاده از سانتریفیوژ

- تعدادی خون جهت شستشو در نظر گرفته شدند (خونهای موردنظر پس از انجام آزمایشات کراس مچ و اطمینان از سازگاری ، 24-12 ساعت قبل از شستشو تحویل بخش شستشوی خون (یا پخش خون) می شوند (تحت قوانین و بخشهای موجود در هر پایگاه عمل شود)).

- خونهای مورد نظر در محیط 4+ درجه سانتی گراد (شرایط نگهداری گلبول قرمز متراکم) به حالت استراحت ایستگاه -* قرار دادن کیسه ها به صورت ایستاده الزامی می باشد - قرار داده شدند . در نتیجه این عمل پس از گذشت 24-12 ساعت گلبولهای قرمز و سفید و پلاسمای موجود در کیسه گلبول قرمز متراکم براساس جرم حجمی به صورت خود به خود از هم جدا شده و در کیسه گلبول قرمز متراکم به ترتیب از پایین به بالا گلبولهای قرمز ، گلبولهای سفید و پلاسمای موجود در کیسه گلبول قرمز متراکم قرار می گیرند .

- قبل از آغاز اولین مرحله شستشو (اضافه کردن نرمال سالین) تنها کاری که انجام شد این بود که کیسه گلبول قرمز متراکم را به آرامی داخل دستگاه اکستراکتور قرار داده و پس از متصل کردن ست شستشو به آن پلاسمای موجود در بالای کیسه گلبول قرمز متراکم را خارج ساختیم . سپس مراحل شستشوی خون طبق معمول انجام شد. (3 بار شستشو با نرمال سالین در دور rpm 3200 در مدت زمان 7 دقیقه).

جدول 4- سنجش اندازه پروتئین برحسب gr/unit در کیسه هایی که پلاسمای آنها قبل از اضافه کردن نرمال سالین خارج شده و تحت 3بار شستشو قرار گرفته اند .

اندازه پروتئین برحسب gr/unit
052/0	1
035/0	2
055/0	3
046/0	4
033/0	5

مزایای این روش عبارتند از :

1- بدون اینکه گلبولهای قرمز موجود در کیسه گلبول قرمز متراکم در معرض استرس و تنش یک دور اضافه (4 بار سانتریفیوژ) قرار گیرند می توان پلاسما را به آسانی از کیسه ها خارج نمود.

2- این روش کم هزینه بوده و احتیاجی به صرف انرژی برق و نیرو ندارد .

3- انجام این روش بسیار آسان بوده و احتیاج به آموزش چندانی ندارد .

4- احتیاجی به بالا بردن دور سانتریفیوژ یا مدت زمان چرخش خونها و در نتیجه بروز مسائل بعدی نمی باشد .

نتیجه :

نتایج حاصل حاکی از آن است که :

1- با خارج ساختن پلاسمای موجود در کیسه خون قبل از آغاز مراحل شستشو می توان اندازه نهایی پروتئین موجود در کیسه خون شسته شده را به اندازه قابل توجهی کاهش داد .

2- هرچقدر خارج کردن پلاسمای موجود به صورت خود به خود (گرفتن کیسه خون به حالت ایستاده به مدت 24-12 ساعت قبل از شستشو) و بدون استفاده از سانتریفیوژ باشد تنش و آلودگی باکتریال کمتری برای گلبول های قرمز ایجاد می شود .

3- با استفاده از این روش این مکان وجود دارد که تعداد دفعات شستشو به اندازه کمتری کاهش یابد .

- علاوه بر نتایج به دست آمده معین شد که هرچقدر از خون تازه تر (کمتر از 7 روز) و با شرایط تهیه و نگهداری بهتر جهت شستشوی خون (باتوجه به اینکه بسیاری از عوامل می توانند در یک کیسه گلبول قرمز متراکم گلبولهای قرمز را لیز کنند (همولیزیکی از عوامل بالا رفتن اندازه پروتئین در کیسه خون می باشد). استفاده شود اندازه پروتئین نهایی موجود در کیسه خون شسته شده کاهش بیشتری می یابد .

پس از سنجش پروتئین سورفکتانت به جامانده در کیسه خون شسته شده ، این اندازه به پایین تر از حد استاندارد کاهش یافته بود .

منابع :

1- استانداردهای ملی انتقال خون ایران / علی طالبیان - تهران : نشر تبلیغ بشری 1384

2- درسنامه بانک خون و طب انتقال خون /نویسنده ] سالی و رادمن[ ؛ ترجمه علی اکبرپورفتح ا. . . و همکاران - تهران : دانشگاه شاهد 1379

3- کاربرد بالینی خون وفرآورده های آن / مؤلف حسن ابوالقاسمی ، دلارام پور ملک آرا - تهران : نشر سالمی 1379

4- درسنامه انتقال خون در پزشکی /گروه مؤلفین سازمان انتقال خون - تهران : سازمان انتقال خون 1377

پایگاه منطقه ای انتقال خون سمنان

ارسال از طریق کاربر محترم سایت :mohamad-2011

/ج

منبع: راسخون