پولی شدن واکسن؟

به گزارش بیباپ، عباس عبدی در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: در یکی، دو روز گذشته اخبار ضد و نقیضی درباره امکان خرید واکسن کرونا برای کسانی که نمی خواهند منتظر نوبت باشند مطرح شد. اول تأیید، سپس تکذیب شد و این نحوه خبررسانی مبتذل در یکی دو روز گذشته اخبار ضد و نقیضی درباره امکان خرید واکسن کرونا برای کسانی که نمی خواهند منتظر نوبت باشند، مطرح شد. اول تأیید، سپس تکذیب شد و این نحوه خبررسانی مبتذل (ببخشید، کلمه شایسته تری برای آن پیدا نکردم) ادامه یافت.

پولی شدن واکسن؟

البته این نوع اطلاع رسانی روال عادی در ایران است، نمونه اخیر آن، درباره فوت سردار حجازی است که از لحظه انتشار خبر، پیاپی اخبار متفاوت منتشر شد. هنگامی که اخبار رسمی، به صورت مکتوب و دقیق و از مرجع خبری قابل اعتماد و با ذکر جزییات اظهار نگردد، نتیجه همین خواهد شد. هزینه انواع اخبار را می پردازند، ولی از منافع آن نصیبی نمی برند. درباره واکسن هم چنین شد.

اکنون پرسش این است که آیا پولی شدن واکسن عملی قابل دفاع است؟ در این یادداشت می کوشم جوانبی از مساله را شرح دهم بدون اینکه داوری قطعی کنم. مبنای مالی اینکه یک کالا یا خدمت را باید با هزینه شخصی تهیه کرد یا با هزینه عمومی، ویژگی کالا است. اینکه آن کالا عمومی است یا خصوصی. اجازه دهید با مثال شرح دهم. فرض کنید که ما 10 نفر هستیم که در یک محله، یک سالن را اجاره نموده و زندگی می کنیم. هر گوشه سالن به یک نفر اختصاص یافته و پول اجاره را به نسبت می دهیم. روزانه در این محل غذا می خوریم، آب می نوشیم، از وسایل شخصی خریداری شده استفاده می کنیم، از انرژی برای گرمایش و سرمایش و نور استفاده می کنیم و...

هزینه های غذا و لباس و وسایل شخصی را خودمان می دهیم. هر کس هر چه دوست دارد برحسب درآمدش خرید می نماید. ولی هزینه برق و شوفاژ چطور؟ هنگامی که برق سالن روشن می گردد، همه از آن استفاده می نمایند، کسی نمی تواند بگوید من پول نمی دهم، چون استفاده نمی خواهم بکنم. زیرا روشن شدن برق در انحصار استفاده فرد خاصی نیست، مگر اینکه اتاق او کاملا جدا باشد.

گرمایش و سرمایش سالن نیز همین وضع را دارد. این موارد به نسبت ما 10 نفر کالای عمومی محسوب می گردد. ولی نسبت به همسایگان ما کالای خصوصی است و ما 10 نفر باید هزینه آن را بپردازیم. هزینه امنیت این منطقه را چه کسی باید بدهد؟ طبعا همه اهالی از جمله ما. امنیت چیزی نیست که هزینه اش را یک نفر یا یک خانوار بدهد و او به تنهایی استفاده کند، همه از آن بهره مند می شوند. بهداشت چطور؟ آیا خصوصی است یا عمومی؟ اینجا قضیه فرق می نماید. حداقلی از آن عمومی است.

ما نمی توانیم یک محیط یا شهر پاک داشته باشیم و هزینه آن را فقط تعداد اندکی بدهند، چون همه استفاده می نمایند و محروم شدن از بهداشت نیز موجب مشکل برای همه می گردد. پس حداقلی از بهداشت عمومی است. آموزش هم کمابیش همین طور است. البته تفاوت هایی دارد که فعلا به آن نمی پردازم ولی این خدمات دو وجه دارند، که حداقلی از آن ها را باید عمومی دانست و با هزینه دولت در اختیار مردم قرار داد. واکسن نیز در هر دو قالب قابل طرح است. برای مثال واکسن آنفلوآنزا خریدنی بود ولی واکسن فلج اطفال به طور قطع باید مجانی باشد. چون نتایج آن عمومی است و برخلاف یک کالای خصوصی مثل کفش است که منفعت آن مستقیما متوجه مصرف نماینده است.

در واکسن فلج اطفال تبعات پولی شدن و عدم مصرف متوجه جامعه نیز می گردد، ولی کفش کم کیفیت پوشیدن مسئله ای ایجاد نمی نماید. واکسن کرونا از کدام نوع است؟ فرض کنید در آن سالن 10 نفری به دلایلی قحطی آب رخ دهد. مثلا روزانه بیش از 20 لیتر آب نباشد. آیا می توان آن را به عنوان کالای خصوصی تعریف کرد و هر کس به تناسب پولش آن را بخرد؟ قطعا خیر. اینجا مشکل اخلاقی و بقای افراد مطرح است. حتما جنگ خواهد شد. بهترین راه چاره توزیع آب به ازای هر نفر دو لیتر است. یا حداقلِ مورد احتیاج برای هر فرد توزیع گردد و اضافه بر آن به نحو دیگری تخصیص یابد.

واکسن کرونا به نحوی شبیه جیره بندی آب است که دولت باید بخرد و یکسان توزیع کند. ولی آیا هیچ راهی برای فروش هست؟ شاید بتوان برای واکسن کرونا وضعیتی ترکیبی در نظر گرفت، مشروط بر اینکه حداقل واکسن لازم، برای تعداد زیادی از طبقات جامعه فراهم گردد و فقط تعداد معدودی وارد بازار واکسن شوند. این کار شاید در کشور های ثروتمند که دولت های قدرتمند و جوابگو دارند عملی باشد، ولی در ایران کارساز نخواهد بود.

به محض قابل خرید شدن واکسن، دولت شانه خود را از بار مسوولیت تهیه و عرضه واکسن خالی می نماید و جامعه را به وضعیتی می رساند که در مثال فوق گفتم. ماده کمیاب شده و البته حیاتی، مثل آب و هوا را که به جای جیره بندی، و عرضه یکسان و برحسب احتیاج و اولویت، به بازار عرضه و تقاضا واگذار می نماید و این یعنی جنگ تمام عیار قدرتمندان و ثروتمندان علیه ضعفا و فقرا. قدرت و ثروت برای جامعه بد نیست، ولی نه این اندازه که شکاف آن، حیات فقرا و ضعفا را تحت خطر قرار دهد که در این صورت ستیز داخلی ایجاد خواهد شد یا سرخوردگی شدید به وجود می آید.

منبع: فرارو
انتشار: 8 خرداد 1400 بروزرسانی: 8 خرداد 1400 گردآورنده: bebop.ir شناسه مطلب: 1933

به "پولی شدن واکسن؟" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "پولی شدن واکسن؟"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید