هنوز نمی دانند علت اصلی سوختن پلاسکو چه بود! - بیباپ

به گزارش خبرنگاران، روزنامه اعتماد نوشت: آتش گرفت، ریخت... اولین جمله ای که هر فردی با شنیدن پلاسکو به ذهنش خطور می کند. یکی از نخستین ساختمان های آسمانخراش تهران که در سال 41 با ارتفاع 42 متر ساخته شد.

عمر پنجاه وچهار ساله این ساختمان در 30 دی ماه سال 95 به سر آمد و سوخت. ساختمان سوخت و 22 نفر از حاضران در آن کشته شدند. پلاسکو پس از گذشت پنج سال زنده شده است اما آدم های روز حادثه نه.

22 نفر در آتش سوزی ساختمان پلاسکو که دلیل اصلی آن هنوز مشخص نیست، کشته شدند. 16 آتش نشان و شش شهروند. 235 نفر نیز در این آتش سوزی آسیب دیدند.

امروز سالگرد ساختمان پلاسکو است. پنج سال پیش در چنین روزی حدود ساعت هفت صبح آتش به جان ساختمان و شهروندان داخل ساختمان زد. سه ساعت و نیم طول کشید آتش مهار شود اما حدود ساعت 11 صبح پلاسکو بر سر آدم های بخت برگشته این ساختمان آوار شد. افرادی که در این گزارش با آنها صحبت شده است، می گویند هنوز دلیل اصلی را نمی دانیم. برخی معتقد هستند که ساختمان پلاسکو به صورت عمدی آتش گرفته است اما سرپرست دادسرای امور جنایی تهران در آن زمان این موضوع را که دال بر آتش سوزی عمدی است، رد کرد. سیدمحمود علوی، وزیر وقت اطلاعات، نیز در آن زمان اظهار کرد که نمی توانیم اظهارنظری بکنیم.

مسئولان نیز طبق روال همیشه عامل اصلی را خطا و سهل انگاری انسانی دانستند. آتش سوزی، تصادف، انفجار فرقی نمی کند در اغلب حوادث مسئولان، خطای انسانی را مسبب آن اعلام می کنند. معاون امنیتی استانداری تهران نیز در همان زمان سهل انگاری انسانی را عامل آتش سوزی در این ساختمان می دانست.

شروع رنج یک گزارش

تصویر آتش سوزی آن روز و سال جلوی چشمانم نقش می بندد. نمی دانم با افرادی که تماس می گیرم، باید احساس همدردی کنم یا فقط به آنها گوش دهم!

شروع می کنم به تماس. سه نفرشان صحبت نکردند و تا فهمیدند صحبت از پلاسکو است با عصبانیت و ناراحتی گوشی تلفن را قطع کردند. سکوت پشت تلفن بعد از قطع تماس آنها چند دقیقه ای در سرم سوت کشید. مجدد گوشی تلفن را برداشتم و شماره چند نفر دیگر را گرفتم. هر سه نفرشان عصبانی هستند و ناراحت. برادر یک آتش نشان و خانواده دو شهروند دیگر. اما با اکراه صحبت می کنند.

ماهی جنون آمیز برای خانواده های جانباختگان پلاسکو

نامش زیور است. زیور شجاعی. 50 سال دارد. همسر شهید و خواهر یکی از نگهبان های ساختمان پلاسکو با نام قنام شجاعی است. قنام در روز آتش سوزی جزو مفقودشدگان این ساختمان بود که پس از یازده روز با آزمایش دی ان ای شناسایی و جسدش تحویل خانواده اش می شود. همسر قنام نیز در حال حاضر سر کار می رود. این اطلاعات را در میان صحبت هایش می دهد. تا کلمه پلاسکو را به زبان آوردم، بغض در میان کلماتش جاری شد؛ آن قدر که درست اداکردن واژه ها برایش سخت بود. با سوال اعتماد در خصوص روز حادثه با ناراحتی توام با عصبانیت شروع به صحبت می کند: دی ماه که می شه من دیونه می شم. عاشق برادرم بودم. بهترین فرزند پدر و مادرم بود. سی وپنج سال داشت. ازدواج کرده بود و دو تا بچه داشت. زنشم خودم براش انتخاب کرده بودم. اونم به من وابسته بود. اون زمان دخترش هفت سالش بود و پسرش هشت ماهش.

سراغ روز حادثه می رود: ساعت 10 و بیست دقیقه بود که قنام به من زنگ زد و گفت اینجا آتش گرفته. دیگه ازش خبری نشد. نیم ساعت، یه ساعت بعد تماس گرفتم جواب نداد. هر چی زنگ زدم جواب نمی داد. نزدیک ساعت 12 بود دلم طاقت نیاورد و رفتم ساختمان پلاسکو.

بغضش ترکید. با گریه ادامه می دهد: الهی هیچ خانواده ای این روزا رو نبینه. هیچی رفتم دیدم این جوری شده و پلاسکو ریخته. یازده روز هر روز صبح می رفتم پلاسکو و شب می اومدم. تا 15 روز هم جنازه اش پیدا نشد. اونجا رو خاکبرداری می کردن. بعد از 15 روز هم با آزمایش گفتن این جسد مربوط به شما می شه. از دخترش آزمایش گرفته بودند و فهمیدن با هم نسبت دارن. بعد هم رفتیم پزشکی قانونی و پسرخاله ام جسد را شناسایی کرد اما نگذاشتند من صورت برادرم رو ببینم. هر کاری کردم گفتم بذار صورت برادرم رو ببینم آروم شم نذاشت. گفت بذار همون تصویر خوبی که تو ذهنت هست بمونه. 15 بهمن هم خاکسپاری رو انجام دادم. یه دیه هم اون زمان به خانواده اش دادن.

اینجاست که عصبانیت و دلگرفتگی او اوج می گیرد و لحن کلامش تند می شود: من خیلی ناراحتم از ساختمان پلاسکو یا افرادی که باید به ما کمک می کردن. چون هیچ کاری برای ما نکردن. 14 سال برادرم اونجا نگهبان بود. اصلا اون روز هم شیفتش تموم شده بود اما مانده بود. بالاخره چهارده سال زحمت اون ساختمون رو کشیده بود. همش نام آتش نشان ها هست. نام هیچکدوم از اونایی که اعضای خانواده شون رو تو این ساختمان از دست دادن نیست. من بعدش که به مسئولان پلاسکو مراجعه کردم گفتن برادر تو اینجا خیلی زحمت کشید.

کلمه زحمت را تشدیددار ادا می کند که نشان دهد برایش مهم است. اینا یه بارم نام برادر من رو نیاوردند. تا حرف هم می شه سریع می گن آتش نشان ها این جوری، آتش نشان ها اون جوری. باورتون می شه برادرم 14 سال برای پلاسکو اندازه آتش نشان ها زحمت کشیده بود!

مگر دیه دردی را دوا می کند؟

حسن، برادر ناصر مهرورز، یکی از آتش نشانان است. ناصر برادر او 37 سال داشت که به واسطه ماموریت در ساختمان پلاسکو جانش را از دست داد. خودش هم رییس ایستگاه 66 قیام دشت است و 48 سال دارد. چهار تا برادرند که هر چهار تای شان آتش نشان هستند. حسن در خصوص روز حادثه شرح می دهد: آتش نشانی سه تا شیفت داره. اون روز شیفت ناصر بود. برادرم از ایستگاه 24، خیابان نبرد با 10 نفر دیگه از آتش نشانان اعزام شد. ناصر فرمانده اون ایستگاه بود. سه ساعت و نیم ماموریت شون طول کشید. طبقه 11 و 12 مربوط به ایستگاه ناصر و آتش نشان هایی که با خودش برده بود، می شد. ناصر بعد از ماموریتش هر 10 نفری که با خودش برده بود رو سالم بیرون آورد از پلاسکو. ولی تا می بینه عده ای می گن کل زندگیمون تو پلاسکو جا مونده خودش به تنهایی برمی گرده تو ساختمون و بیست دقیقه ای از رفتن ناصر به داخل پلاسکو نگذشته بود که ساختمون فرو می ریزه.

حسن از زندگی شخصی برادرش می گوید: از سال 81 به استخدام آتش نشانی دراومد. دیگه تا سال 95 که پلاسکو آتش گرفت حساب کنین ببینید چند سال سابقه می شه. ازدواج نکرده بود و با پدر و مادرم زندگی می کرد. علاقه شدید ناصر به مادرم بود که او مجرد مانده بود. وقتی در آتش سوزی پلاسکو ناصر جانش را از دست داد، مادرم مریض شد.

من خودم رییس ایستگاه 66 قیام دشت هستم. اون روز خودم در اون ساعت شیفتم تموم شده بود. حدود ساعت 10 و نیم، یازده بود که با من تماس گرفتن و گفتن اینجا آتش گرفته و وحشتناکه، ناصر رفته تو ساختمون پلاسکو و هنوز بیرون نیومده و خبری ازش نیست. منم رفتم مجدد لباس های کارم رو پوشیدم و رفتم سر حادثه. رسیدم به پلاسکو دیدم ساختمون فرو ریخته. حالا حساب کن هر ایستگاهی که اعزام می شه 10 یا 12 نفر نیروی آتش نشان باید با خودش ببره. خیلی از ایستگاه های مختلف اومده بودن. شاید نزدیک 20 تا از ایستگاه های مختلف اومده بودن اونجا. باز هم می گم ناصر تو طبقه دهم و یازدهم کارش تموم شده بود با تمام نیروهاش اومده بود بیرون. پایین می بینه یکی می گفته کلی زندگیم رفت. یکی دیگه می گفته، بدبخت شدم گاوصندوقم تو مغازه جا موند. یکی دیگه می گفته، اجننام... ناصرم تا اینا رو می شنوه به نیروهاش می گه شما نمی خواید بیاین داخل من می رم و میام. دوباره برمی گرده داخل ساختمون که این اتفاق می افته و پلاسکو فرو می ریزه. متوجه شدین؟!

می پرسم دیه ای به خانواده شما تعلق گرفت؟ اون زمان نزدیک 210 میلیون تومن بود که به پدر و مادرمون دادن. این قدر این پولا برای ما بی ارزش هست که حد نداره... اصلا مگه با دیه، برادر من زنده می شود؟

یکی از کارگرها بیمه نشده بود

بهمن که 39 سال دارد، پسر یکی از نگهبانان دیگر پلاسکو است که پدرش برای کار از تبریز به تهران آمده بود. حبیب شادی 55 سالش بود که در آتش سوزی آن روز ساختمان پلاسکو جانش را از دست داد. پسرش به اعتماد می گوید: کلا ما تبریز هستیم. پدرم برای کار به تهران رفته بود. حدودا پنج سالی می شد که نگهبان پلاسکو بود. من خودم تبریز کار می کنم اون روز برادرزنم از تلویزیون دیده بود پلاسکو آتش گرفته برای همین بهم زنگ زد و گفت؛ ساختمون پلاسکو آتش گرفت. همون موقع به پدرم زنگ زدم جواب داد گفت من اینجا گیر کردم اما آتش نشان ها دارن میان کمک. اینم بهم گفت که اتاقک نگهبانی ریزش کرده و ریخته به زیرزمین. بعد دیگه تلفن رو قطع کردم گفتم آتش نشانان میان و نجاتش می دن دیگه. یه ساعت بعد باز برادرزنم زنگ زد و گفت که ساختمان پلاسکو ریزش کرد. همون جا با پدرم تماس گرفتم اما دیگه تلفنش حتی آنتن هم نمی داد. بلیت گرفتم و با هواپیما اومدم تهران. خبری از آثار پدرم نبود. مجبور شدیم چند روزی رو خونه اقوام بمونیم تا جسد پدرم رو از زیر آوار بیرون بیارن. نزدیک 10 روز بعد از آتش سوزی با آزمایش دی ان ای که از ما گرفتن مشخص شد جسدی که پیدا شده مربوط به پدر ما می شه. آوردیمش تبریز و اینجا دفنش کردیم. مادرم اما خیلی ضربه خورد همه خواهر و برادرهایم ازدواج کرده بودیم. مادرم تنها ماند. چون پدرم بیمه هم نداشت با مادرم از تامین اجتماعی ماهی 200 هزار تومن می گیره به اندازه همون سابقه ای که داره دیگه، ولی دیه به خانواده ما تعلق نگرفت چون گفتم پدرم رو بیمه نکرده بودن.

آتش سوزی و فروریختن

هنگام آتش سوزی طبقه های هشتم و نهم این ساختمان گرفتار آتش شدند. در ساعت 7 و 59 دقیقه نیز آتش نشانی تهران گزارش رخداد را دریافت کرد. ساختمان اندکی پس از آتش سوزی در هنگامی که هنوز شماری از نیروهای آتش نشانی تهران و شهروندان در آن بودند، ریزش کرد. آواربرداری پلاسکو، حدود 9 روز به طول انجامید و طی آن 1900 کامیون حدود 20 هزار تن خاک و نخاله را از محل خارج کردند.