تالاب انزلی یا باتلاق توریستی؟ - بیباپ

به گزارش خبرنگاران، تالاب انزلی یکی از اصلی ترین جاذبه های استان گیلان است و بسکمک به هوای قایق سواری در این تالاب، به انزلی سفر می کنند. با این حال در سال های اخیر حجم رسوب گذاری در تالاب انزلی به حدی است که قایقرانی را در بخش هایی از آن مشکل کرده. برای بهبود این شرایط مدیرکل بنادر و دریانوردی گیلان از آغاز لایروبی تالاب انزلی خبر داده و گفته که این پروژه در راستای احیای تالاب انزلی و توسعه گردشگری دریایی با 100 میلیارد تومان اعتبار آغاز شده است. آیا این لایروبی می تواند به احیای تالاب انزلی به عنوان یکی از اصلی ترین جاذبه های گردشگری شهر انزلی منجر و مانع تخریب آن گردد؟

تالاب انزلی یا باتلاق جهانگردی؟

مهدی مجتهدی فعال محیط زیست معتقد است که ما باید همیشه نگاهی جامع نگر برای مسائل داشته باشیم. او به جهانی اقتصاد می گوید: یکی از چالش هایی که تالاب انزلی با آن روبرو است به موج شکن هایی برمی گردد که از دهه ها قبل برای توسعه گردشگری زده و باعث شد راه خروج رسوبات از این تالاب مسدود گردد. موضوعی که مجتهدی از آن صحبت می کند، در کتاب تاریخ جامع بندر انزلی هم آمده است. در سال 1911 میلادی یا 1290 شمسی کارشناسان خارجی بیان نمودند که با احداث این موج شکن ها عمق تالاب کاهش می یابد و در درازمدت نیز شاهد کاهش پرندگان و ماهی ها در تالاب خواهیم بود.

موضوعی که به نظر می رسد پس از یک قرن و به مرور خود را نشان داده است. به گزارش رسانه ها در روزهای پایانی فروردین سال جاری استاندار گیلان در نشستی با رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بیان نمود: تالاب انزلی با ورود موج های خزر زنده بود و آب های سالمی از رودخانه ها به این تالاب وارد می شد اما اکنون با ورود رسوبات و عقب نشینی دریا امکان ورود آب به تالاب انزلی گرفته شده است.

گفته های استاندار گیلان از سوی عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی نیز تایید می گردد ، حمید علیزاده لاهیجی هم در گفت وگویی بیان نمود که افزایش گرمایش هوا و تبخیر و فعالیت انسانی از دلایل اثرگذار بر کاهش تراز آب دریای خزر است و خشک شدن گمیشان، فریدونکنار، امیر کلا و بوجاق و بخش عمده ای از تالاب انزلی از اثرات کاهش بیشتر تراز آب دریای خزر به شمار می رود. در راستای همین شرایط است که مهدی مجتهدی گام اول را در تعیین تکلیف موج شکن ها می داند. او اضافه می کند: باید در کنار لایروبی، به سایر عواملی که به شرایط کنونی تالاب انزلی منجر شده است نیز توجه کنیم. نمونه آن کشاورزی پر سم و کود است که جریان آب را از حوضه آبخیز به تالاب هدایت می کند و باعث رسوب گذاری مجدد پس از لایروبی می گردد.

عدم استقبال از ثبت انزلی به عنوان شهر تالابی

کنوانسیون رامسر یا کنوانسیون رامسر برای تالاب ها، پیمانی بین المللی برای حفاظت از تالاب ها و حیوانات و گیاهان وابسته به آنها (به ویژه پرندگان آبزی) است که در سال 1349 در شهر رامسر به تصویب رسید. در ابتدا این معاهده به امضای کنندگان 18 کشور شرکت کننده رسید و در حال حاضر 2 هزار و 412 مکان به وسعت بیش از 254هزار هکتار در 171 کشور را پوشش می دهد. به گفته این فعال محیط زیست چند سال قبل این کنوانسیون ایده ای مبنی بر انتخاب شهر تالابی را مطرح نمود. آن زمان بسکمک معتقد بودند که انزلی پتانسیل زیادی برای انتخاب به عنوان شهر تالابی را دارد. او می گوید: در انزلی ما حضور قایقران ها و صیادها را داریم، ضمن اینکه این شهر برای دهه ها از مقاصد گردشگری در سطح کشور بوده است. با این حال در کمال تعجب مدیران شهری از این طرح هیچ استقبالی نکردند.

مجتهدی بخشی از این عدم استقبال را به در نظر نگرفتن تالاب به عنوان عاملی برای توسعه شهر انزلی می داند و اضافه می کند: بسکمک از مدیران ترجیح می دهند برای توسعه شهری بخشی از تالاب را خشک کنند و آن را تغییر کاربری دهند. متاسفانه آنها تالاب را مانعی برای توسعه می بینند نه یک اکوسیستم حیاتی برای زندگی مردم و حتی توسعه گردشگری پایدار. به گفته او برای احیای تالاب باید دست اندرکاران در مسیر توسعه انزلی تالاب را به عنوان جزئی اساسی در نظر بگیرند و در احیای این تالاب اراده جدی داشته باشند. او می افزاید: در حال حاضر مجموعه ای از کلبه های بوم گردی در نزدیکی این تالاب وجود دارد که یکی از جاذبه های اقامت در آنها نزدیکی شان به تالاب انزلی است.

در حالی که مسوولان شهری در انزلی برای انتخاب این شهر به عنوان یک شهر تالابی تعلل کردند و این فرصت را نادیده گرفتند ، در جنوب و مرکز ایران مدیران شهری توانستند بندر خمیر و تالاب گاوخونی را در کنوانسیون رامسر ثبت کنند. شهردار خمیر در گفت وگو با رسانه ها در آبان 1401 بیان نمود: در چهاردهمین اجلاس جهانی کنوانسیون رامسر در ژنو سوئیس، اعتبار نامه شهر تالابی برای نخستین بار به دو شهر ایرانی بندرخمیر در استان هرمزگان و ورزنه در استان اصفهان اعطا شد.

کاهش مسیرهای گردشگری

حمیدرضا فتح شیرین از صنف قایقران های این منطقه نیز در گفت وگو با جهانی اقتصاد می گوید: دو دهه پیش که جهانگرد ها را برای گردش به تالاب می بردیم مسیرهای مختلفی وجود داشت که گاه در پیچ و خم های آن گم می شدیم. آن سال ها اگر مسافری 50 بار به تالاب می آمد، می توانستیم از 50 مسیر متفاوت برایش برنامه بچینیم اما امروز ناچاریم به شکلی برنامه ریزی کنیم که جهانگرد از گشت زنی در همان مسیرهای محدود نیز لذت ببرد. به گفته این فعال گردشگری احیای تالاب می تواند به توسعه توریسم در این منطقه کمک کند. او می افزاید: تالاب انزلی به واسطه ویژگی های خاص خود در حوزه این توان را دارد که گردشگران را از سراسر جهان به این منطقه بکشاند. ما شاهد حضور پرندگان در فصل های مختلف سال در اینجا هستیم ضمن آنکه چشم انداز این منطقه در هنگام طلوع آفتاب بسیار زیباست.

مقایسه گفته های این کارشناس محیط زیست در کنار رویه ای که مدیران شهری درباره تالاب انزلی دارند، نشان می دهد باید برای احیای تالاب عزم جدی در مدیران وجود داشته باشد. لایروبی تالاب انزلی یکی از گام ها مهم برای بهبود شرایط آن است هر چند در کنار آن رسیدگی به ریشه های این رسوب گذاری ضروری به نظر می رسد. شهر انزلی یکی از گردشگرپذیرترین شهرهای استان گیلان و تالاب انزلی یکی از اصلی ترین جاذبه های آن است.

بنا به گفته مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان در چهار ماه نخست سال جاری آمار مسافران ورودی و اقامت کننده در استان 27 میلیون و 376 هزار و 887 نفر است که این رقم نسبت به دوره مشابه سال گذشته 50/ 28درصد افزایش دارد. ولی جهانی سه شهرستان رشت، بندرانزلی و آستارا بالاترین آمار را نسبت به سایر شهرستان های استان عنوان کرده که همین امر نشان دهنده اهمیت بندر و تالاب انزلی در توریسم استان گیلان است. با این حال با بدتر شدن شرایط تالاب نه تنها توریسم این استان تحت الشعاع این شرایط قرار می گیرد بلکه اکوسیستم و حیات شهری نیز با چالش های جدی روبرو می گردد کما اینکه نمونه های آن را در سایر منطقه ها و شهرها نیز دیده ایم.