معرفی جاذبه های فرهنگی راهکاری مناسب برای جذب توریست در قشم است - بیباپ

رشد اعجاب انگیزی که صنعت توریستی و جهانگردی یافته، مدیون علاقه روز افزون مردم گیتی برای سفر به سرزمین های دیگر و مشاهده زیبایی های طبیعی، جلوه های فرهنگی ملل و قومیت ها، جاذبه های اجتماعی، نمادهای تاریخی و آثار بجا مانده از تمدن های کهن است.

در واقع، جهانگردی را در روزگار کنونی باید پردامنه ترین تحرک اجتماعی در تاریخ زندگی بشر نامید. یک چنین تحرک و سیر صعودی شگفت انگیزی منشا عمیق ترین اثرات فرهنگی و اجتماعی در جهانی امروز بوده و به خصوص در زمینه اقتصاد از جمله پویاترین بخش های مالی جهان شناخته می گردد.

سازمان جهانی توریستی (UNWTO) پیش بینی می نماید که در چند سال آینده حداکثر تا سرانجام دهه دوم قرن بیست و یکم میلادی بزرگترین بخش تجارت بین المللی و در راس همه صنایع جهان صنعت توریستی (توریسم) خواهد بود.

به همین علت، کشورهای مختلف جهان با آگاهی از عایدی سرشار جهانگردی اهمیت بسیار ویژه ای برای توسعه این بخش از اقتصاد قایل شده و آن را به عنوان یک رکن بسیار مهم ارزیابی می نمایند تا با بهره گیری از عایدیهای مطمئن و لایزال آن به روند توسعه خود سرعت و شتاب بیشتری بخشند.

کارشناسان مالی پیرامون اینکه معرفی جاذبه های فرهنگی راهکاری مناسب برای جذب توریست در قشم است، معتقدند که هر دلار سرمایه گذاری در صنعت توریستی در مدت 20 سال حدود چهار هزار دلار عایدی عاید سرمایه گذار خواهد نمود، زیرا حجم پول در گردش این صنعت و میزان پولی که بواسطه حضور جهانگردان در امکان تماشای جهان در یک سال جابجا می گردد، حدود پنج برابر عایدی حاصل از فروش نفت کشورهای عضو سازمان اوپک است.

اما، این سیل سرسام آور پول بی علت و بی قاعده به سوی هر کشوری جریان نمی یابد. صنعت توریستی به کشورهایی سودهای سرشاری می رساند که در زمینه ارکان اصلی چهارگانه ای این صنعت از جمله ساختار، خدمات، آموزش و ارتباطات که این صنعت بر آن راسخ است سرمایه گذاری نموده باشند و مدیریت علمی و مترقی اعمال نمایند.

متاسفانه، کشور ما ایران گرچه به دلایلی همانند میراث غنی فرهنگی و تاریخی، شرایط اقلیمی متنوع و مجذوب کننده و مردم خونگرم و مهمان نواز از مناسب ترین پشتوانه ها و زمینه های ممکن برای توسعه توریستی برخوردار است ولی به دلایل کمبود امکانات رفاهی برای توریستان و جهانگردان، ضعف سرویس های خدماتی، نامناسب بودن خطوط ارتباط هوایی زمینی و دریایی و از همه مهمتر نبود تجربه برنامه ریزی جامع و مدیریتی علمی و پیشرفته در جذب سرمایه گذاری و مشارکت فعال بخش خصوصی قادر نیست متناسب با استعدادهای بالقوه ای که دارد، بهره ای جز یک سهم بسیار اندک و ناچیز از 500 میلیارد دلار عایدی این صنعت پویا داشته باشد.

قشم جزیره همواره بهار نیست اما نیمی از سال را به راستی بهار دل انگیز است. 6 ماه تابستان و 6 ماه بهار! این نیز یکی دیگر از شگفتی های قشم در کنار دیگر عجایب این جزیره است.

برخورداری از 200 کیلومتر مربع جنگل دریایی با انبوه درختان تناور حرا که با ساعتها قایقرانی در آبراه های پیچ در پیچ آن میتوان به همه زوایا راه برد.

وجود بیش از 100 گونه پرنده کوچک و بزرگ، از پرنده کوچک جثه چند سانتیمتری تا پرنده غول پیکر یک متری، از پلیکان و فلامینگو تا حواصیل، لاکپشت های بزرگ دریایی، شناور در آبهای ساحلی یا در حال تخم گذاری در لا به لای ماسه های ساحلی و احجام و تندیس های پدید آمده از یورش باد، بارش بارانهای تند و تابش آفتاب داغ در جای جای جزیره بخصوص در دره تندیس های طبیعی از دیگر عجایب سرزمین آب و آفتاب هستند.

وجود غارهای بزرگ و اعجاب انگیز پدید آمده از نمک و کریستال های آویخته از سقف در دامنه کوه نمکدان با قطر قاعده هفت کیلومتر و ارتفاع 420 متر، درخت انجیر معابد در قلب جزیره، کیلومترها دهلیز زیرزمینی و نقش ها و نگاره های زیبا و متنوع حنا بر دست و پای نو عروسان و تازه دامادهای قشمی از دیگر معجزه های جزیره قشم نگین خلیج فارس است.

مسجدهای پر تعداد باشکوه و زیارتگاه ها، غارهای خربس با قدمتی به طول تاریخ، قلعه های بجای مانده از 500 سال قبل در قشم، نخلستان های پر دامنه، کیلومتر و کیلومترها ساحل زیبا، جزایر مرجانی و آب سنگهای زنده و شاداب با آکواریوم شکل گرفته از آبزیان گوناگون و ماهی های رنگارنگ، مجموعه مجذوب کننده لافت در حاشیه دریا از دیگر اعجاز سرزمین عجایب هفتگانه است.

و این همه در مروری گذرا بر جاذبه های پر شماری جزیره رویایی است که اگر مجموعه ای چنین کامل را در کنار آب و آداب و رسوم دل انگیز قشم (حجله بندان عروسی ها، موسیقی آیینی، لباسهای زیبا و رنگارنگ زنان و دختران قشم) و صنایع دستی و سنتی (کشتی سازی، دستباف ها) قرار دهیم و رفتار مهربانانه و چهره گشاده مردم جزیره را بدان بیفزاییم، آنگاه در خواهیم یافت که جاذبه های طبیعی، مکان های تاریخی، امنیت، میهمان نوازی مردم فرهیخته و با فرهنگ، آفتاب، ساحل، دریا و با فراهم بودن هتل ها و اقامتگاه ها، بازارهای سنتی و مدرن، شبکه ارتباطات منطقه چنان است که در زمینه سیاخت میتوان به هیچ گزاف به جزیره قشم یک نمره کامل و ممتاز داد.

با این حال، قشم در زمینه توریستی برای بسیاری از عاشقان سیاحت و حتی برای توریستان فرهنگی و دوستداران طبیعت ناشناخته است. بنابراین از عایدیهای گزاف نهفته ای که در این زمینه می تواند برخوردار گردد محروم است.

برای آن که در بیابیم چه عایدیی از چه بازار سرمایه ای را از دست می دهیم همین میزان می باید گفت که در حال حاضر بیش از 11 درصد کل فراوری ناخالص ملی، سرمایه گذاری، اشتغال و عایدیهای مالیاتی جهان از راه صنعت توریستی حاصل می گردد.

در نوترین شاخصه ارزش عایدی حاصل از صنعت توریستی و جهانگردی هشت برابر کل صادرات غیرنفتی، 20 درصد کل دریافت خدمات، 30 درصد کل مبادلات نفت و 40 درصد کل مبادلات غذا در جهان است. آیا جزیره رویایی و خیال انگیز قشنگ نمی تواند و نباید از این بازار سهمی را که شایسته آن است نصیب خود سازد.

در این میان یکی از مسایلی که باید به آن توجه گردد جاذبه های فرهنگی در جذب توریست و هدف از انجام سفر است. اینکه با چه هدفی خانواده ای تصمیم به سفر میگیرد. از سفرها و اهداف سفر میتوان متوجه شد، انجام سفر به منظور تجربه کردن اتفاقات و تماشا جاذبه های نو انجام می گردد. توریستان در راستای انتخاب یک مقصد، بدنبال بدست آوردن تجربیات بیشتر هستند. تجربه ای که ناشی از حس ماجراجویی و کنجکاوی توریست خواهد بود.

امروزه برای رسیدن به اصول توسعه پایدار، باید سفر را هدفمند کرد. در راستای هدفمندی، میتوان به توسعه و احیای عناصر توریستی (تاریخ، فرهنگ، طبیعت و ارزش های مادی و معنوی) امیدوار بود. یکی از عناصری که این روزها به عنوان ارزش های معنوی در سفرها قابل توجه توریستان است، بازدید از مراسم ها و فرهنگ مردم بومی مقصد سفر است. توریستان علاقمند به تجربه زندگی با مردم محلی و تجربه بوم گرایی هستند.

در این خصوص میتوان علاقه توریستان به اقامت در خانه های محلی و استفاده از غذاها و خوراکی های محلی را مثال زد. امروزه با پیشرفت فناوری و ارتقای سیستم های شبکه اینترنتی، توریستان علاقمند به جاذبه های تاریخی می توانند با استفاده از سفرهای مجازی در قالب اینترنت، جاذبه های توریستی را ببینند، در سایت تاریخی به جستجو بپردازید و به وسیله شبکه، یک تور مجازی را در مجموعه ای تاریخی داشته باشند.

آنچه در حال حاضر می تواند توریستان را برای انجام سفر مشتاق کند، ایجاد اهداف نو برای انجام سفر خواهد بود. برای مثال میتوان به برگزاری سفرهای موضوعی و تماشا فرهنگ و مراسم های منطقه ها مختلف اشاره نمود. از آنجایی که هر نقطه ای از ایران عزیزمان، دارای تنوع فرهنگی و خوراک های محلی خاص خود می باشد، رفتن به منطقه ها، همراه با لمس فرهنگ و بوم گرایی، برای توریست بسیار مجذوب کننده است.

در جزیره قشم با توجه به تنوع برنامه های فرهنگی و غذاهای بومی، معماری و مراسم های محلی میتوان اقدام به جاذبه سازی برای جذب توریستان علاقمند به موضوعات فرهنگی کرد. البته باید توجه داشت، قبل از انجام هر برنامه ای به آموزش و ایجاد زیرساختهای لازم برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار اقدام گردد، چرا که در صورت عدم آموزش و آماده کردن زیرساختهای لازم، انجام فعالیت های توریستی می تواند آثاری مغایر با اهداف توسعه پایدار به جای بگذارد.

با شناخت جزیره قشم و آشنایی با فرهنگ بومی، میتوان برنامه هایی را برای توریستان هدف در نظر گرفت، که در هنگام آشنایی و تماشا مراسم های بومی، زمینه های احیا فرهنگ جامعه مقصد را فراهم کرد.

در این راستا میتوان به انجام سفرهایی با موضوعات شرکت در مراسم نوروز صیاد، شرکت در مراسم های عروسی، انجام صید به روشهای بومی و محلی، شرکت در مراسم و آیین های شفا، آشنایی با پخت غذا و نان محلی، آشنایی با آماده سازی ادویه جات محلی، آشنایی با موسیقی محلی، شرکت در مراسم خرما چینی، تماشای ساخت بادگیر آشنایی با معماری بومی، مولودی خوانی و شرکت در مراسم های شعر خوانی اقدام کرد.

تماشا ساخت لنج و بازدید از کارگاه های لنج سازی، آشنایی با اهمیت برقع، شرکت در مراسم حنا بندان، آشنایی با مراسم عید قربان، آشنایی با چگونگی آماده سازی و دوخت لباس های محلی تمامی این موضوعات می تواند برای توریستانی که با هدف آشنایی فرهنگ بومی به مقصد قشم سفر می نمایند همراه با تجربه دست و دستاوردهای تجربی باشد.

یکی از راههایی که میتوان در احیای ارزش های معنوی موثر واقع گردد، ارزش گذاری و احترام به مناسبت ها و فرهنگ جامعه میزبان است. از طرفی باید به نحوی چگونگی حضور در مراسم ها آگاهی داشت تا با رعایت ارزش ها و الگوهای بومی در مراسم شرکت کرد. برای مثال حضور در بعضی از مراسم منحصر به خانم ها بوده و آقایان نمی توانند در آن مراسم شرکت نمایند یا به عکس به هر ترتیب میتوان با شرکت در این گونه مراسم ها، ارزش های معنوی هر منطقه را شناسایی و با فرهنگ مقصد آشنایی پیدا کرد.

یکی از مهمترین سفرهایی که می تواند در جزیره قشم انجام گردد، سفر با هدف و موضوع ارزش آب در روستا است. با توجه به ارزش آب و مسائل کم آبی که این روزها اهمیت چگونگی نحوه مصرف آن را دوچندان می نماید، باید مصرف آن در کشور با عزم ملی، فرهنگ سازی گردد. در این راستا با سفر به روستاهای چون لافت و برکه خلف و بسیاری از روستاهای دیگر میتوان با فرهنگ چگونه استفاده و ذخیره آب آشنایی پیدا کرد.

وجود برکه های زیاد در جزیره قشم که از معماری خاصی برخوردار است اهمیت آب شیرین را در جزیره قشم آشکارا نشان می دهد. در روستای چاهو با وجود مسافت زیاد از روستا تا چاه های آب شیرین در چاهکو، خانم ها هنوز هم با ظرف های آب به آنجا می روند و آب مصرفی خود را به خانه می آورند و این خود قداست و اهمیت آب را می رساند.

بچه ها در چنین محیطی ناخودآگاه به اهمیت آب شیرین پی برده و در استفاده از آن حساسیت های زیادی دارند. حال با همنشینی با خانواده های روستایی و تماشا فرهنگ استفاده از آن، میتوان امید داشت تا توریستان و بچه ها با اهمیت این سرمایه طبیعی و خدا دادی بیشتر آشنا شوند و در مصرف آن دقت نمایند.

با یاری از مستند سازان برجسته و دادن ایده های موضوعی برای فیلم سازی میتوان فرهنگ غنی را که ناشی از رفتارهای جامعه بومی است، به داخل منزل خانوارهای شهری برد و آنها را از فرهنگ نقاط مختلف ایران آگاه کرد.

برکه، قنات، چاه های آب و رودخانه، در هر جایی از اهمیت قداست زیادی برخوردار است و روستاهای مختلف، فرهنگ ها و سنت های خاص ارتباط با آن دارند. در بعضی از روستاها وارد شدن به قنات همراه با فرهنگ های خاصی انجام میگیرد و این خود اهمیت آب و قنات را می رساند. با انجام سفرها و ساخت فیلم های مستند با موضوعات فرهنگی می تواند ضمناً ایجاد مجذوب کنندهیت برای بیننده و توریستان هدفمند، در ارتقای سطح فرهنگی و اهمیت به ارزش های معنوی موثر باشد و اهداف ملی را در ارتباط با احیای ارزش های معنوی و رسیدن به اصول توسعه پایدار امکانپذیر سازد.